Od kiedy i dla kogo obowiązkowy split payment

Mechanizm podzielonej płatności czyli tzw. split payment zgodnie z ustawą z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, polega na tym, że:

• • zapłata kwoty odpowiadającej całości albo części kwoty podatku wynikającej z otrzymanej faktury dokonywana jest na rachunek VAT,
  bądź
• zapłata całości albo części kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży netto wynikającej z otrzymanej faktury VAT jest dokonywana na rachunek bankowy albo na rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, dla których jest prowadzony rachunek VAT, albo jest rozliczana w inny sposób.

Zapłata z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności dokonywana jest w złotych polskich przy użyciu komunikatu przelewu udostępnionego przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową, przeznaczonego do dokonywania płatności w mechanizmie podzielonej płatności, w którym podatnik wskazuje:

• • kwotę odpowiadającą całości albo części kwoty podatku wynikającej z faktury, która ma zostać zapłacona w mechanizmie podzielonej płatności;
• kwotę odpowiadającą całości albo części wartości sprzedaży brutto;
• numer faktury, w związku, z którą dokonywana jest płatność;
• numer, za pomocą którego dostawca towaru lub usługodawca jest zidentyfi kowany na potrzeby podatku (numer NIP);

Obowiązek stosowania mechanizmu podzielonej płatności zacznie funkcjonować za niespełna dwa tygodnie bo już od 1 listopada 2019 roku.

Powyższy obowiązek będzie miał zastosowanie w stosunku do sprzedaży wszystkich usług i towarów wymienionych w załączniku numer 15 do znowelizowanej ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, których dokonamy po 31 października 2019 roku. Obowiązkowe zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności wystąpi, gdy łącznie spełnione zostaną następujące przesłanki:

1. dostawa towarów lub świadczenie usług oraz data wystawienia faktury VAT przypada po dniu 31 października 2019 roku;
2. wartość transakcji wynosi powyżej 15 000,00 złotych brutto lub równowartość tej kwoty;
3. przynajmniej jedna pozycja z faktury VAT zawarta jest w załączniku numer 15 znowelizowanej ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
4. sprzedający oraz nabywca są podatnikami (niezależnie czy nabywcą jest podatnik VAT czynny czy zwolniony z VAT).

Adnotacja „mechanizm podzielonej płatności”
Podmiot dokonujący transakcji, który spełnia łącznie wszystkie cztery wspomniane powyżej przesłanki, ma obowiązek na wystawianej fakturze VAT umieścić adnotację „mechanizm podzielonej płatności”. Jeżeli faktura VAT zostanie wystawiona bez wymaganej adnotacji, możliwe będzie jeszcze jej poprawienie na podstawie faktury korygującej. Dokonanie korekty jest konieczne, inaczej sprzedawca naraża się na negatywne konsekwencje, o których będzie jeszcze mowa.

W przypadku otrzymania faktury VAT z adnotacją „mechanizm podzielonej płatności” nabywca będzie zobowiązany do uregulowania należności wynikającej z faktury w mechanizmie podzielonej płatności. Przy czym, co warto zaznaczyć, obowiązek uregulowania należności w tym mechanizmie dotyczyć będzie wyłącznie kwoty należności z tytułu nabycia towaru bądź usługi wymienionej w załączniku nr 15 do znowelizowanej ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Innymi słowy, jeśli tylko jedna z pozycji na fakturze VAT będzie objęta mechanizmem podzielonej płatności, to kupujący ma prawo zdecydować, czy płaci całą należność z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, czy też tylko tę jedną pozycję objętą obowiązkiem mechanizmu podzielonej płatności. Nie ma bowiem obowiązku regulowania w takich przypadkach całej należności, stosując podzieloną płatność.
Wobec powyższego, jeżeli kupujący otrzymał od sprzedającego fakturę VAT z zapisem „mechanizm podzielonej płatności” na wartość powyżej 15 000,00 złotych brutto, a faktura VAT zawiera tylko jedną pozycję (wymienioną w załączniku 15 ustawy) o wartości np. 6 150,00 złotych brutto. Wówczas obowiązek zastosowania mechanizmu split payment dotyczy wyłącznie kwoty równej kwocie podatku z tej jednej pozycji. Tak więc z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności powinna zostać zapłacona co najmniej ta wartość: 1 150 zł VAT oraz 5 000,00 zł netto. Pozostałą należności można regulować za pośrednictwem zwykłego przelewu.

Co w przypadku jeśli nabywca nie otrzyma faktury z adnotacją „mechanizm podzielonej płatności?
Jeżeli nabywca nie otrzyma od sprzedającego faktury VAT z odpowiednią adnotacją „mechanizm podzielonej płatności”, to ma obowiązek zweryfikować, czy jakikolwiek towar (bądź usługa) wskazany na otrzymanej fakturze VAT zawiera się w załączniku nr 15 ustawy . W przypadku stwierdzenia, że faktura VAT zawiera chociażby jedną taką pozycję, to podatek VAT wynikający z tej pozycji nabywca będzie musiał opłacić stosując mechanizm podzielonej płatności.

Co w sytuacji, gdy sprzedawca wystawia fakturę VAT bez adnotacji „mechanizm podzielonej płatności”?
Jeżeli sprzedający wystawi fakturę VAT bez odpowiedniej adnotacji, wówczas naczelnik urzędu skarbowego (bądź naczelnik urzędu celno-skarbowego) ustala sankcje podatkowe w wysokości równej 30% kwoty podatku wykazanej na danej fakturze VAT. Tego rodzaju sankcja podatkowa naliczana jest wyłącznie od wartości podatku VAT przypadającej na towar (bądź usługę) wymienionych w załączniku nr 15.

W przypadku wystawienia faktury VAT bez stosownej adnotacji, sprzedawca może uniknąć opisanej powyżej sankcji, pod warunkiem, że kupujący zapłaciłby należność stosując mechanizm podzielonej płatności.
W uzasadnieniu do projektu znowelizowanej ustawy o podatku od towarów i usług czytamy:
„Jeżeli więc sprzedawca przez błąd nie oznaczy faktury koniecznym dopiskiem, wówczas będzie mógł naprawić swoje uchybienie i uniknąć sankcji. W tym celu powinien przede wszystkim poinformować nabywcę, że wystawił mu fakturę bez wymaganego oznaczenia, tak żeby przekazać mu brakującą na fakturze informację, że powinien zapłacić w podzielonej płatności. Informację tę sprzedawca może przekazać w dowolnej formie nabywcy, może to uczynić w dowolny sposób, nawet przed wystawieniem faktury korygującej, w interesie sprzedawcy leży bowiem, żeby nabywca miał szansę zrealizować płatność w mechanizmie podzielonej płatności”.

Konsekwencje po stronie kupującego w przypadku opłacenia faktury VAT bez zastosowania obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności
Skutki podatkowe braku zastosowania mechanizmu podzielonej płatności w przypadku kiedy jest on obowiązkowy ponosi również kupujący (nabywca towaru bądź usługi). W przypadku, kiedy kupujący nie dokonuje płatności stosując mechanizm podzielonej płatności, wówczas naczelnik urzędu skarbowego (naczelnik urzędu celno-skarbowego) ustala sankcje w postaci zobowiązania podatkowego odpowiadającego 30% kwoty podatku wykazanego na fakturze VAT, której będzie dotyczyć płatność.

Przy czym, jeżeli do osoby fizycznej, które za dany czyn ponosi już odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe bądź odpowiedzialność za przestępstwo skarbowe, tego rodzaju dodatkowego zobowiązania podatkowego naczelnik urzędu skarbowego już nie ustala. Jak wyjaśniło Ministerstwo Finansów w uzasadnieniu do nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług, nabywca musi być zorientowany, co jest przedmiotem transakcji, to nabywca bowiem inicjuje płatność i odpowiada za wybór formy płatności. Nabywca nie może polegać więc wyłącznie na informacjach od sprzedawcy, który może chcieć uniknąć zapłacenia mu za pośrednictwem mechanizmu podzielonej płatności. Co więcej, sankcja nie będzie jednak ustalana wobec tego podatnika, który ureguluje należność za fakturę VAT w inny sposób, jeżeli sprzedający (usługodawca) rozliczy całą kwotę podatku VAT wynikającą z faktury. W takiej sytuacji, najlepiej zasięgnąć informacji u sprzedawcy i zweryfikować czy kwotę podatku VAT ujął w odpowiedniej ewidencji podatku VAT i rozliczył należny podatek.

Warto dodać, iż ustawodawca przewiduje negatywne konsekwencje dla kupującego dokonującego płatności bez zastosowania obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności również na gruncie podatku dochodowego. Jak stanowi bowiem art. 22p ust. 1 pkt 3 i ust. 2 nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w przypadku, gdy kwota (cena) dotycząca pozycji z załącznika nr 15 ustawy zostanie zapłacone bez stosowania split payment, wówczas nabywca nie będzie mógł takiej faktury VAT zaliczyć jako koszt podatkowy.

Co więcej, jeżeli kupujący potraktował taką fakturę VAT jako fakturę kosztową a nie dokonał płatności z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności powinien zmniejszyć koszty uzyskania przychodów albo w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów – zwiększyć przychody.
Nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług a regulowania płatności z mechanizmem podzielonej płatności Zgodnie z treścią ustawy nowelizacyjnej ustawę o podatku od towarów i usług, od dnia 1 listopada 2019 r. możliwe będzie :

• dokonywanie za jednym zleceniem przelewu – zapłaty za więcej niż jedną fakturę VAT, tzw. dokonywanie zbiorczej płatności;
• zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności również do zaliczek wnoszonych przed wystawieniem faktury VAT;
• przeznaczenie środków zgromadzonych na rachunku VAT dodatkowo na zapłatę zobowiązania z tytułu: podatku dochodowego od osób prawnych, podatku dochodowego od osób fizycznych, podatku akcyzowego, należności celnych czy składek ZUS.

Przepisy przejściowe
Zgodnie z przepisami przejściowymi wskazanymi w art. 10 ustawy z dnia 9 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, w sytuacji gdy:

• przed 1 listopada 2019 r. podatnik dokonał dostawy towarów lub świadczenia usług, wymienionych w załączniku nr 11 lub załączniku nr 14 do ustawy, dla których obowiązek podatkowy powstał lub faktura została wystawiona po 31 października 2019 r.,
• po 31 października 2019 r. podatnik dokonał dostawy towarów lub świadczenia usług, wymienionych w załączniku nr 11 lub załączniku nr 14 do ustawy, dla których faktura została wystawiona przed 1 listopada 2019 r., – stosuje się odwrotne obciążenie (w dotychczasowym brzmieniu przepisów, tj. sprzed dniem 1 listopada 2019 roku).

Rozliczanie w formie kompensaty
Warto również wspomnieć, iż w przypadku, gdy rozliczanie między kontrahentami następuje w formie kompensaty, opisywany powyżej obowiązek zastosowania podzielonej płatności nie ma zastosowania. Tak, więc jeśli faktura sprzedaży rozliczana jest kompensatą, nie ma obowiązku dodawania adnotacji „mechanizm podzielonej płatności”.